Katalizatory i filtry DPF są obowiązkowymi elementami wyposażenia samochodów napędzanych silnikami spalinowymi. Bez nich nie można osiągnąć obowiązujących norm emisji spalin. Zarówno katalizatory, jak i filtry DPF zużywają się w tempie zależnym od intensywności eksploatacji. Kiedy przewidziane przez producenta sposoby przywrócenia sprawności (np. oczyszczanie filtra DPF) zawodzą, przychodzi czas na wymianę tych części.

Właściciele pojazdów mogą wybierać spośród wielu modeli katalizatorów i filtrów: oryginalnych (tradycyjnie droższych) i zamienników różnej jakości i trwałości.

Metale szlachetne w katalizatorach

Warto wspomnieć o jeszcze jednej przyczynie kłopotów z katalizatorami. Te elementy zawierają znaczne ilości metali szlachetnych, m.in. platyny i palladu. Zawartość tych metali nie zmniejsza się wraz z upływem czasu, dlatego zużyte katalizatory są poszukiwanym towarem. W punktach skupu osiągają one bardzo atrakcyjne ceny – zależne od modelu, a więc i zawartości cennych kruszców. Między innymi dlatego od pewnego czasu obserwujemy plagę kradzieży katalizatorów. Złodzieje potrafią wyciąć przy pomocy elektronarzędzi katalizator z samochodu zaparkowanego pod blokiem w centrum miasta. Kradzież trwa kilka minut, a większość sprawców pozostaje bezkarna, bo właściciele pojazdów rozpoznają i zgłaszają kradzież dopiero po wielu godzinach, przy okazji próby uruchomienia silnika.

Stosunkowo wysoka cena katalizatorów i filtrów cząstek stałych skłania wielu właścicieli pojazdów do poszukiwania rozwiązań zastępczych – zwłaszcza w przypadku pojazdów o dużym faktycznym przebiegu, kupionych w atrakcyjnej cenie. W ich przypadku cena nowego katalizatora może stanowić istotną część wartości pojazdu, co nie sprzyja podejmowaniu decyzji o wymianie podzespołu na nowy. Popularną metodą rozwiązywania problemu kosztownego zakupu jest usuwanie uszkodzonych podzespołów (albo wkładów oczyszczających spaliny) i zastępowanie ich pustymi obudowami lub rurami zapewniającymi ciągłość układu wydechowego.

Ta czynność tylko pozornie jest prosta. W rzeczywistości stan filtra i katalizatora jest kontrolowany przez dedykowany układ elektroniczny. Oznaki zatkania filtra powodują wyświetlenie komunikatu o konieczności przeprowadzenia procedury oczyszczania filtra lub wymiany. Komunikat powtarza się do chwili rozwiązania problemu. Usunięcie zatkanego filtra nie załatwia sprawy, bo zestaw czujników wciąż dostarcza sygnały odbiegające od normy. Wśród kilku spotykanych rozwiązań tego problemu najbardziej popularne wydają się dwa: modyfikacja oprogramowania ECU oraz instalacja emulatora filtra.

Pierwsze rozwiązanie jest ryzykowne, ponieważ wymaga ingerencji w program zapisany w pamięci kontrolera silnika. Zmodyfikowany program ignoruje sygnał z czujnika i nie wyświetla komunikatu o błędzie. Taka modyfikacja zazwyczaj jest wykonywana intuicyjnie, bez znajomości struktury oryginalnego programu i sposobu, w jaki wykorzystuje on pamięć współpracującą z mikrokontrolerem. Organizacja pamięci może się zmieniać w zależności od wersji oprogramowania zainstalowanego przez producenta. Instalacja nieodpowiedniej „łatki” może spowodować modyfikację przypadkowego obszaru pamięci, powodując powstanie błędów programu: trudnych do wykrycia, pojawiających się w pozornie przypadkowych momentach, ale wpływających na pracę silnika, zużycie paliwa itp.

Drugie rozwiązanie polega na zastąpieniu czujników zintegrowanych z filtrem układem elektronicznym dostarczającym kontrolerowi silnika taki sygnał, jaki byłby wysyłany przez oryginalny, w pełni sprawny filtr lub katalizator. Kontroler nie widzi odchyleń od normy, więc nie uruchamia alarmu, chyba że rejestruje czas pracy silnika i porównuje go z zapisanymi wartościami referencyjnymi. Po upływie oczekiwanego czasu życia podzespołów układ może uruchomić alarm, mimo że oszukany sygnał nie budzi zastrzeżeń.

Usunięcie katalizatora lub filtra DPF sprawia, że pojazd przestaje spełniać warunki określone w homologacji. Konsekwencje, które może ponieść właściciel pojazdu, zależą od okoliczności. Od czasu do czasu pojawiają się zapowiedzi zaostrzenia kontroli składu spalin. Jeśli te zapowiedzi się potwierdzą, pojazdy z niesprawnymi lub usuniętymi podzespołami odpowiedzialnymi za redukcję zanieczyszczeń nie przejdą badań okresowych ani ewentualnej wyrywkowej kontroli stanu technicznego. Wyjazd takim „okaleczonym” autem np. do naszych zachodnich sąsiadów może mieć poważne konsekwencje: mandat, utratę dowodu rejestracyjnego, zakaz jazdy i konieczność odwiezienia auta na lawecie do warsztatu, w którym zostanie przywrócony zadowalający stan techniczny.

Państwa należące do Unii Europejskiej konsekwentnie redukują emisję spalin i zaostrzają środki dyscyplinujące kierowców. Niedawno zapowiedziano, że w 2035 roku zostanie zakazana sprzedaż nowych samochodów osobowych napędzanych silnikami spalinowymi. Jest bardzo prawdopodobne, że przed tą datą ustawodawcy zrobią wiele, aby usunąć z dróg pojazdy niespełniające norm i zachęcić obywateli do kupna ostatnich roczników pojazdów z silnikami spalinowymi.

Jakie części kupować?

Katalizatory i filtry DPF na pierwszy rzut oka wyglądają niepozornie, ale powstają przy wykorzystaniu bardzo zaawansowanych technologii. Trudności wynikają m.in. stąd, że skuteczność oczyszczania spalin rośnie wraz ze wzrostem powierzchni, która ma z nimi kontakt. Przy ograniczonej objętości filtra zapewnienie wystarczającej powierzchni jest możliwe tylko pod warunkiem zastosowania unikalnych metod obróbki powierzchni wkładu. W przypadku wkładów ceramicznych pojawia się problem z zapewnieniem zadowalającej wytrzymałości termicznej i mechanicznej elementu pracującego w skrajnie niekorzystnych warunkach: wysokiej temperaturze, obecności agresywnych związków chemicznych, drganiach o zróżnicowanej amplitudzie i częstotliwości.

Zamienniki powinny zachowywać parametry techniczne części oryginalnych, w szczególności po zamontowaniu w układzie wydechowym nie mogą zmieniać oporu, jaki urządzenie stawia wypływającym pod ciśnieniem spalinom. Dlatego zawsze należy brać pod uwagę jakość gwarantowaną renomą producenta. Wiąże się z nią także oczekiwany czas bezawaryjnej eksploatacji oraz skuteczność oczyszczania spalin.

Optymalne warunki pracy silnika zapewniają podzespoły dedykowane konkretnym markom i modelom pojazdów. Stosowanie filtrów i katalizatorów uniwersalnych, a w rzeczywistości przeznaczonych dla określonych grup pojazdów, jest także możliwe, ale pod pewnymi warunkami. Najważniejszym z nich jest kompetencja producenta i dystrybutora, którzy trafnie określają typy pojazdów, z którymi są zgodne konkretne katalizatory. Chodzi zarówno o zgodność kształtu i wymiarów, jak i parametrów eksploatacyjnych (tj. temperatura pracy, prędkość przepływu spalin, dopuszczalna zawartość zanieczyszczeń na wejściu itp.). Montaż źle dopasowanego katalizatora lub filtra może wprowadzać do układu wydechowego niepożądane naprężenia (w przypadku zbyt krótkiej lub zbyt długiej obudowy). W połączeniu z drganiami i wysoką temperaturą pracy grożą one przedwczesnym uszkodzeniem podzespołów.


Szeroka oferta wysokiej jakości katalizatorów i filtrów DPF marki Starline dostępna jest m.in. w sklepie internetowym: www.sklep.elitpolska.pl


Piotr Kołaczek