Układ chłodzenia jest jednym z cichych bohaterów każdego samochodu. Jest niezbędny, ale bywa niedoceniany. Większość użytkowników nie pamięta o jego istnieniu aż do pierwszej awarii, której w wielu przypadkach można by uniknąć, gdyby drobne niesprawności zostały zauważone na czas.

Przezorność niewiele da, jeśli chodzi np. o uszkodzenie chłodnicy albo wentylatora, ale okresowa kontrola węży i ich mocowania pozwoli uchwycić moment, w którym zapobiegawcza naprawa zapobiegnie np. nagłemu wyciekowi płynu z dala od domu i warsztatu.

Znaczenie materiału

W produkowanych współcześnie samochodach stosuje się silikonowe węże układu chłodzenia. Ten materiał jest odporny na wysoką temperaturę i ciśnienie występujące podczas pracy silnika, więc węże często wytrzymują bez wymiany i napraw aż do złomowania pojazdu. W przypadku starszych pojazdów trzeba brać pod uwagę wpływ starzenia się materiału na szczelność instalacji. Przy okazji wymiany płynu chłodzącego albo naprawy silnika wymagającej opróżnienia układu chłodzenia warto wymienić stare węże na nowe i w ten sposób oszczędzić właścicielowi pojazdu niemiłej niespodzianki na drodze.

Szczególnie narażone na uszkodzenia mechaniczne są końcówki węży w miejscu połączenia z króćcami oraz okolice, w których wąż zagina się pod ostrym kątem. Uszkodzenia w miejscu połączenia mogą być spowodowane zbyt mocnym zaciśnięciem opaski, uszkodzeniem króćca, na który jest nałożony wąż, albo drganiami przenoszonymi np. z bloku silnika lub z chłodnicy. Jeśli wąż zostanie przerwany, wskazana jest wymiana na nowy. Wycinanie końcówki węża może być ryzykowne, zwłaszcza jeśli producent przewidział w tym miejscu „harmonijkę”. Te „fałdki” zapobiegają przenoszeniu wibracji i jeśli zostaną wycięte, wkrótce mogą się pojawić kolejne uszkodzenia.

Jeśli podczas naprawy (niekoniecznie układu chłodzenia) okaże się, że opaski zaciskowe są poluzowane czy zsunięte, trzeba je poprawić. Zajmie to tylko chwilę, a może zapobiec unieruchomieniu auta na drodze. Jeśli zamontowane opaski zaciskowe są zardzewiałe czy noszą ślady pęknięć, to powinny być wymienione na nowe. Koszt jest niewielki, a korzyści oczywiste. Czasami do wymiany opasek może zniechęcać pracochłonność, ponieważ opaski mocujące węże znajdują się w trudno dostępnych miejscach. W takich przypadkach warto mieć pod ręką zestaw narzędzi do obsługi trudno dostępnych połączeń.

Podstawowe narzędzia

Dla opasek skręcanych odpowiednia będzie grzechotka z zestawem przedłużaczy, w tym przedłużaczem elastycznym. Niekiedy może się przydać przegub umożliwiający obracanie nasadką pod kątem. Stosunkowo niewielka siła dociągania tych połączeń umożliwia zastosowanie grzechotek i kluczy 1/4 cala.

Opaski z zatrzaskami i ściskane można wygodnie obsługiwać specjalistycznymi szczypcami. Są one lepiej dopasowane niż szczypce uniwersalne, ułatwiają uchwycenie opaski, a dodatkowo można je zablokować w położeniu zamkniętym, aby opaska pozostała poluzowana. Jeśli nie można zdjąć opaski zwykłymi narzędziami, przydatne będą szczypce z cięgłem. Końcówkę ściskającą opaskę można umieścić w niemal dowolnym miejscu i uruchomić przy pomocy uchwytów trzymanych w pewnej odległości.

Zakup specjalistycznych narzędzi jest dodatkowym wydatkiem, ale jeśli przyjmiemy, że praca powinna być nie tylko dochodowa, ale i przyjemna, okaże się, że jest to inwestycja opłacalna. Właściwie dobrane narzędzia zapobiegają powstawaniu przypadkowych uszkodzeń, skracają czas naprawy i pomagają uniknąć zdenerwowania pojawiającego się w sytuacji, gdy kolejne „podejście” do wykonania pozornie prostej czynności kończy się niepowodzeniem, a klient za chwilę przyjedzie po odbiór auta.

Precyzja dopasowania

Montując przewody elastyczne i uszczelniając je opaskami, trzeba zadbać o dokładne dopasowanie średnic, rozmiaru opaski i siły nacisku. Zbyt mała średnica wewnętrzna węża zachęca do stosowania różnych sztuczek, np. rozciągania końcówki na gorąco. Trzeba pamiętać, że nie każdy materiał zniesie takie manipulacje. Rozciągając wąż, zmniejszamy grubość jego ścianki, co może spowodować pęknięcie – jeśli nie podczas naprawy, to wkrótce po jej zakończeniu.

Opaski sprężynujące samoczynnie rozwiązują problem regulacji siły, natomiast opaski skręcane wymagają rozsądnego użycia narzędzi. Zbyt słabe dociągnięcie opaski może spowodować zsunięcie się węża albo wyciek pod ciśnieniem, z kolei zbyt mocno zaciśnięta opaska może uszkodzić wąż lub króciec, na który jest nałożony. Dlatego zawsze po zdjęciu opaski i zsunięciu węża trzeba dokładnie obejrzeć powierzchnię pod opaską. Głębokie wgniecenia czy pęknięcia kwalifikują wąż do wymiany.

Nie każda naprawa wymaga wymiany płynu chłodzącego. Utraty płynu można uniknąć, opróżniając układ chłodzenia przed rozszczelnieniem węży, ale wtedy trzeba będzie odpowietrzyć go po zakończeniu naprawy. Jeśli działanie mechanika ogranicza się do wymiany uszkodzonej opaski zaciskowej, a płyn jest wciąż w dobrym stanie, lepszym rozwiązaniem jest zaciśnięcie przewodu przed zdjęciem go z króćca. Doskonale nadają się do tego plastikowe szczypce zaciskowe. Ich konstrukcja zapewnia skuteczne zamknięcie światła przewodu, ale chroni wąż przed uszkodzeniem przez krawędzie narzędzia. Warto mieć w warsztacie komplet takich zacisków o różnych rozmiarach, dostosowanych do najczęściej spotykanych średnic węży.

Pracę z układem chłodzenia ułatwiają i przyspieszają specjalistyczne preparaty i narzędzia. Wielu producentów oferuje środki do wykrywania wycieków i zestawy do sprawdzania szczelności układu chłodzenia. Pompka z manometrem i kompletem wymiennych końcówek przeznaczonych do aut różnych marek zdecydowanie przyspiesza ocenę szczelności układu chłodzenia i wskazuje, czy trzeba szukać miejsca wycieku. Jeśli konieczne było opróżnienie układu chłodzenia, zestaw do odpowietrzania i uzupełniania płynu chłodzącego pomoże skrócić czas naprawy i dokładnie usunąć powietrze z przewodów.

Zestawy i narzędzia mają różną jakość, trwałość i cenę. Nie zawsze jest uzasadnione kupowanie najdroższych i najlepszych, ale nie warto poświęcać jakości dla niskiej ceny.

Piotr Kołaczek