Po długim okresie zimowo-wiosennych chłodów mamy nadzieję na wyższe temperatury i słoneczne dni. To dobra pora, żeby sprawdzić stan układów klimatyzacji w samochodach naszych klientów i naprawić ewentualne usterki, zanim zrobi się ciepło.

Sercem każdego układu klimatyzacji jest sprężarka czynnika chłodzącego – jedyny element zawierający ruchome części obracające się z dużą prędkością, a przez to podatny na uszkodzenia typowe dla wszystkich podzespołów, w skład których wchodzą rotujące części. Najczęściej występują dwa typy usterek. Pierwszy jest związany z rozszczelnieniem konstrukcji, a jego objawem jest nagła albo powolna, lecz stała utrata czynnika chłodzącego. Drugi rodzaj usterek to problemy mechaniczne z łożyskowaniem i wyważeniem wałka, tłumieniem drgań w punkcie mocowania i odkształceniem elementów napędzających tłok itp.

Przyczyny uszkodzeń

W większości przypadków trudno wskazać jednoznacznie, dlaczego doszło do uszkodzenia. Jedną z najczęstszych przyczyn uszkodzeń jest zużycie części, zdecydowanie rzadziej jest to błąd montażu albo problem natury konstrukcyjnej. Jeśli tak by się jednak zdarzyło, to podobne awarie powtarzałyby się masowo we wszystkich pojazdach, w których zainstalowano sprężarki z wadliwej serii. Jeśli nastąpiłoby to w okresie gwarancji, to prawdopodobnie producenci rozpoczęliby akcję serwisową i wymieniliby sprężarki we wszystkich pojazdach, których właściciele zgłosiliby się do ASO.

Taka sytuacja miała miejsce między innymi w roku 2023, kiedy wadliwe sprężarki zostały zamontowane w samochodach marek należących do koncernu Stellantis: Fiat, DS Automobiles, Citroën, Opel oraz Peugeot. Koncern wzywał wtedy właścicieli pojazdów do serwisów w celu sprawdzenia, czy w danym aucie nie zamontowano sprężarki potencjalnie obciążonej wadą fabryczną. Nie jest to odosobniony przypadek.

Część awarii sprężarek jest związana z innymi uszkodzeniami układu klimatyzacji. Przykładem może być wyciek czynnika chłodzącego spowodowany nieszczelnym połączeniem albo uszkodzeniem przewodów, co prowadzi do sytuacji, w której sprężarka pracuje na sucho. W efekcie może dojść do zatarcia lub przegrzania sprężarki. Między innymi z tego powodu stan klimatyzacji powinien być sprawdzany co najmniej raz, a lepiej dwa razy w roku (np. na początku i na końcu sezonu letniego) i zawsze wtedy, gdy klimatyzacja nie działa prawidłowo. Jeśli między takimi incydentami mija zaledwie kilka miesięcy, to oprócz uzupełnienia czynnika chłodzącego należałoby przeprowadzić kontrolę szczelności całej instalacji, ze szczególnym uwzględnieniem sprężarki – zarówno na postoju, jak i podczas pracy, ponieważ niektóre uszkodzenia wiążące się z rozszczelnieniem sprężarki można wykryć dopiero wtedy, gdy podzespół intensywnie popracuje.

Objawy usterek

Diagnostyka sprężarek klimatyzacji nie jest szczególnie problematyczna, ale niektóre objawy mogą być niejednoznaczne. Jeśli klient zgłasza, że klimatyzacja „działa słabo”, to przyczyną może być zarówno uszkodzenie sprężarki, jak i ubytek czynnika chłodzącego, problem z przekazaniem napędu do sprężarki, uszkodzony regulator temperatury, a nawet zatkany filtr kabinowy. Niektóre przyczyny mogą mieć wspólny początek, np. brak czynnika chłodzącego może być spowodowany wyciekiem w obrębie sprężarki.

Istnieje też grupa objawów jednoznacznie wskazujących na problemy ze sprężarką klimatyzacji, np. podejrzane dźwięki pojawiające się po włączeniu klimatyzacji, drgania czy jednorazowy hałas towarzyszący poważnemu uszkodzeniu tego podzespołu. Mogą to być objawy wspólne dla wszystkich uszkodzeń agregatów napędzanych paskiem: dźwięki towarzyszące ślizganiu paska, luzom, niedomaganiu sprzęgiełka itp. Niekiedy, zwłaszcza w chłodniejszym okresie roku, klienci nie zdają sobie sprawy z uszkodzenia klimatyzacji, a objawy niepokoją ich dlatego, że zauważają irytującą zmianę warunków jazdy. Dobrze jest o tym pamiętać, bo układ klimatyzacji (w tym sprężarkę) warto sprawdzać nie tylko wtedy, gdy klient informuje o problemach z klimatyzacją.

Naprawy

Sprężarki klimatyzacji mogą mieć skomplikowaną konstrukcję. Są to podzespoły o stosunkowo niewielkich wymiarach zewnętrznych. To efekt ogólnej tendencji do zwiększania liczby podzespołów zamontowanych w przedziale silnika. W rezultacie wszystkie ruchome części, pracujące pod obciążeniem i w warunkach zmiennych temperatur, mają niewielkie rozmiary, a dostęp do nich może być utrudniony. Jeśli dodamy do tego wymóg zachowania doskonałej szczelności konstrukcji przez wiele lat pracy, wówczas okaże się, że demontaż i ponowne złożenie sprężarki mogą być sporym wyzwaniem. Do tego dochodzi konieczność zachowania odpowiedniej siły docisku poszczególnych podzespołów (zbyt duży moment przy dokręcaniu może naruszyć geometrię obudowy sprężarki i doprowadzić do powstania dodatkowych sił działających na tłoczek, a nawet do trwałej deformacji powierzchni, od których zależy szczelność sprężarki).

Wszystko to sprawia, że choć sprężarki klimatyzacji nie są nienaprawialne, to jednak ich serwisowaniem najczęściej zajmują się mechanicy posiadający specjalistyczną wiedzę i umiejętności oraz dysponujący odpowiednimi narzędziami, a także stanowiskami do testowania i pomiarów. Oczywiście można takie miejsca zorganizować w niemal każdym warsztacie, ale opłacalność takiego przedsięwzięcia w większości przypadków będzie wątpliwa.

Wymiana

Lepszym rozwiązaniem jest wymiana sprężarki na nową. Taką usługę można wykonać stosunkowo szybko, ale trzeba dysponować stanowiskiem do usuwania, czyszczenia i ponownego wprowadzania czynnika chłodzącego. Zamienniki sprężarek OEM można znaleźć w ofercie dobrych hurtowni motoryzacyjnych.
Są one wykonane z zachowaniem wysokich standardów i spełniają wszystkie normy, a do tego są dostępne od ręki i objęte gwarancją. Można dopasować zamienniki do zdecydowanej większości obecnie produkowanych samochodów. Korzyści są obopólne: klient dostaje wysokiej jakości usługę, na którą nie musi czekać wiele dni, a warsztat jest zwolniony z szeregu czynności, które trzeba wykonać, odsyłając starą sprężarkę do regeneracji, i może zająć się naprawą kolejnego pojazdu.

Mimo to warto nawiązać współpracę z firmą specjalizującą się w regeneracji sprężarek klimatyzacji. Po pierwsze dlatego, że do pewnej grupy starszych pojazdów trudno dobrać zamienniki, a wtedy regeneracja jest jedynym możliwym rozwiązaniem. Po drugie: firmy te czasami skupują uszkodzone sprężarki, co pozwoli odpowiednio zagospodarować części pozostałe po wymianie.

Piotr Kołaczek