Usterki układu wydechowego wpływają na wiele aspektów eksploatacji samochodu osobowego. Najbardziej dostrzegalną konsekwencją znacznych nieszczelności spowodowanych korozją, przebiciem obudowy tłumika albo utratą szczelności połączeń jest hałas. Pomijając przypadki celowego rozszczelniania elementów układu wydechowego dla uzyskania „rasowego brzmienia silnika”, właściciele pojazdów zazwyczaj oczekują szybkiego usunięcia takiej usterki.

Mniejsze nieszczelności są o wiele trudniejsze do ujawnienia, a ich konsekwencje mogą być poważniejsze. Wydostawanie się spalin w miejscu, z którego mogą być one zasysane do wnętrza pojazdu, grozi systematycznym podtruwaniem kierowcy i pasażerów tlenkiem węgla. Jeśli samochód jest eksploatowany głównie w ruchu miejskim, to specyficzny zapach spalin można błędnie przypisywać zanieczyszczeniom pochodzącym od innych pojazdów.

Większe szanse na rozpoznanie wszystkich usterek układu wydechowego mają mechanicy, którzy mogą profesjonalnie ocenić stan wszystkich elementów i połączeń, nawet jeśli to nie układ wydechowy jest powodem wizyty w warsztacie. Jeśli samochód jest już na podnośniku, warto poświęcić chwilę na przejrzenie wszystkich elementów i oczyszczenie wątpliwych miejsc i połączeń. Szukajmy przede wszystkim tam, gdzie dostrzegamy ślady nieudolnych napraw i prowizorycznego łatania rur, tłumików, wymiany sond lambda itp.

Tłumiki

Tłumik jest jednym z głównych podzespołów układu wydechowego. Jego podstawowym zadaniem jest zmniejszenie hałasu towarzyszącego wydostawaniu się gazów z silnika. Silnik spalinowy pozbawiony tłumika w układzie wydechowym będzie co prawda pracował, ale po pierwsze: napędzany nim pojazd nie będzie mógł uczestniczyć w normalnym ruchu, a po drugie: parametry pracy silnika będą dalekie od optymalnych.

Dzieje się tak dlatego, że na przepływ spalin opuszczających silnik wpływa wiele zjawisk akustycznych, takich jak: rezonans, fala stojąca czy wzbudzanie drgań o tzw. częstotliwościach harmonicznych (wielokrotności częstotliwości podstawowego tonu) itd.

Najczęstszą przyczyną uszkodzenia tłumika jest perforacja w wyniku korozji albo uszkodzenie mechaniczne. Procesy korozyjne są nieuniknione, a sprzyja im zespół czynników, na jakie narażony jest tłumik: wysoka temperatura gazów spalinowych czy obecność wody zanieczyszczonej różnymi związkami chemicznymi, w tym solą drogową rozsypywaną w okresie zimowym.

Najpewniejszym sposobem naprawy, poza szczególnymi przypadkami, jest wymiana tłumika na zgodny ze specyfikacją producenta. W sprzedaży można spotkać wiele tłumików: o parametrach identycznych z oryginalnym, modyfikowanych albo tzw. ogólnego zastosowania. Najlepiej wybierać tłumiki dedykowane, wykonywane w zakładach należących do uznanych producentów, m.in. ze względu na: lepsze efekty, mniej problemów z reklamacjami i długie okresy eksploatacji pomiędzy awariami.

Katalizatory

Katalizatory są ważnym elementem układu wydechowego nie tylko ze względu na utrzymanie normy emisji cząstek stałych, według której pojazd był homologowany. Ważny jest także opór, który katalizator stawia przepływającym przez niego spalinom. Pozornie układ wydechowy o mniejszych oporach powinien być lepszy, bo silnik łatwiej pozbywa się spalin. W rzeczywistości sprawa jest o wiele bardziej skomplikowana. Silniki są projektowane do pracy przy ściśle określonym ciśnieniu gazów spalinowych. Wpływa ono na prędkość przepływu gazów po otwarciu zaworu wydechowego. Odejście od wartości projektowych może zwiększyć zużycie silnika, zmniejszyć jego moc i przyspieszyć zużycie podzespołów.

W sprzedaży można spotkać dwie grupy katalizatorów: dostosowane do konkretnego modelu samochodu, identyczne jak katalizatory stosowane na pierwszym montażu, a także katalizatory uniwersalne o parametrach dobranych w taki sposób, aby poprawnie współpracowały z układami wydechowymi pewnych modeli samochodów. Próbę dopasowania katalizatora zawsze warto zacząć od przeszukania listy części dedykowanych. Jeśli nie znajdziemy na niej konkretnego modelu samochodu, można sięgnąć po katalizator uniwersalny.

Przy okazji wymiany katalizatora można dobrać element o właściwościach lepszych od oryginalnego, na przykład trwalszy, bardziej odporny na uszkodzenia mechaniczne i przeciążenie termiczne. Możliwości w tym zakresie jest sporo (np. zamiast oryginalnego katalizatora z wkładem ceramicznym można dobrać katalizator metalowy).

Drobne uszkodzenia

Spora część napraw układu wydechowego ogranicza się do wymiany drobnego osprzętu. Do tej grupy części należą: uchwyty, obejmy, części elastyczne zmniejszające drgania cięższych elementów, uszczelki czy przewody elastyczne. Ich jakość jest równie ważna jak jakość większych i droższych podzespołów. Części słabej jakości, szybko ulegające uszkodzeniu zmuszają klienta do ponownej wizyty w warsztacie. Możliwy jest też inny scenariusz: drobne usterki, przez długi czas niezauważone przez klienta, mogą spowodować poważniejsze problemy. Dla przykładu: zerwany jeden z punktów zawieszenia masywnego tłumika może spowodować przeciążenie pozostałych mocowań i np. pęknięcie spawu lub zgrzewu przy podwoziu.

O ile to możliwe, warto przekonać klienta do zastosowania nieco droższych, ale znacznie trwalszych części pochodzących od sprawdzonego producenta.

Na co zwracać uwagę?

W przypadku drobnych elementów trzeba zwrócić uwagę na jakość powłok ochronnych (cynkowanie) i staranność odwzorowania kształtu (np. przyleganie do mocowanych elementów, zwłaszcza rur. Nie należy liczyć na to, że obejma, która po zamknięciu jest owalna, a nie okrągła, podczas montażu dopasuje się do mocowanego elementu. Równie prawdopodobne jest, że dokręcanie jej na siłę spowoduje zagniecenie rury.

Także próba połączenia kołnierzy elementów za pośrednictwem uszczelki o niewłaściwej geometrii i wymiarach może generować sporo kłopotów. Źle dobrana uszczelka, zamiast dopasować się do łączonych powierzchni, prawdopodobnie odkształci się, a mocniejsze dokręcenie śrub nie wyeliminuje nieszczelności.

Piotr Kołaczek