Oświetlenie pojazdów ma ogromny wpływ na bezpieczeństwo ruchu drogowego. Paradoksalnie wielu kierowców lekceważy stan reflektorów i jakość źródeł światła. Niejeden samochód trafiający do warsztatu z powodu usterki silnika, zawieszenia czy układu przeniesienia napędu ma również kłopoty z oświetleniem. Mechanik powinien zwracać na nie uwagę i proponować rozwiązanie problemu, który w warunkach złej widoczności może przyczynić się do wypadku.

O tym, jak bardzo zła jest sytuacja na drogach, można się przekonać, wyjeżdżając po zmierzchu. Możemy być niemal pewni, że co najmniej raz zostaniemy oślepieni przez samochód, w którym źle ustawiono reflektory albo zainstalowano nieodpowiednie żarówki. Z jeszcze większą pewnością trafimy na pojazd ze spaloną żarówką, zmatowiałym reflektorem albo wiązką światła ustawioną w niewłaściwy sposób.

Dlaczego jest tak źle?

 Obsługa i naprawa świateł w niektórych samochodach jest kłopotliwa ze względu na bardzo ograniczoną przestrzeń. Bywa, że dostęp do zepsutej żarówki można uzyskać dopiero po wymontowaniu jakiegoś innego podzespołu, np. akumulatora. To jedna z przyczyn odkładania przez kierowców wymiany żarówek „na inny termin”.

Inną przyczyną problemów są modyfikacje wykonywane w ramach tuningu. Mają one na celu poprawę wyglądu pojazdu i warunków jazdy, ale jeśli zostaną wykonane niedbale albo bez zwracania uwagi na bezpieczeństwo innych użytkowników dróg, wówczas stwarzają realne zagrożenie. Żeby widzieć jak najlepiej, trzeba używać źródła światła o dużej jasności. To, co można zaakceptować podczas jazdy w terenie albo podczas wyścigów, jest niedopuszczalne na drogach publicznych. Potrzebny jest kompromis: oświetlenie musi być wystarczająco skuteczne, ale nie może oślepiać pieszych ani innych prowadzących pojazdy. Zachowanie równowagi zapewniają przepisy określające sposób, w jaki ma być ukształtowana wiązka światła.

Halogeny w odwrocie

 Dość często spotykaną modyfikacją jest wymiana żarówek, zwłaszcza halogenowych, na półprzewodnikowe źródła światła (LED). W ten sposób można poprawić jakość oświetlenia i wydłużyć czas eksploatacji źródła światła. Bez względu na to, czy udaje się osiągnąć te cele, przepisy są w tej kwestii jednoznaczne: źródło światła można wymienić tylko na takie, jakie zostało przewidziane przez producenta pojazdu, zatem zmiana żarówek halogenowych na LED narusza warunki homologacji. Jeśli taka modyfikacja zostanie zauważona podczas kontroli drogowej, kierowca zostanie ukarany mandatem, straci dowód rejestracyjny i zostanie zobowiązany do przywrócenia stanu pierwotnego. Niezalenie od kontroli policji, zmodyfikowany w ten sposób samochód nie powinien przejść badań technicznych.

Producenci informują, że zestawy LED zastępujące oryginalne żarówki halogenowe mogą być używane wyłącznie poza drogami publicznymi. Kierowcy nagminnie ignorują tę informację. W warsztacie trudno polemizować z klientem, który zleci wymianę żarówek na inne, wskazane przez siebie. Mechanicy powinni jednak uprzedzać o możliwych konsekwencjach takich działań.

Skąd to ograniczenie? Można je wytłumaczyć na gruncie optyki geometrycznej. Reflektor samochodu jest projektowany z myślą o konkretnym źródle światła. Włókno żarówki musi znaleźć się w dokładnie określonym miejscu (odległości od zwierciadła reflektora) i wysyłać światło pod odpowiednim kątem. W przeciwnym wypadku wiązka światła będzie miała geometrię inną niż pożądana i nie da się tego skorygować przez zmianę położenia reflektora. Charakterystyka źródeł LED może się różnić od charakterystyki żarówek halogenowych.

Czy można wyprodukować bezpieczny LED-owy zamiennik żarówki halogenowej? Zapewne tak. Prawdopodobnie wiele dostępnych na rynku zestawów do konwersji spełnia wszystkie kryteria, jednak przepisy pozostają nieugięte: samowolna zamiana żarówek może sporo kosztować.

 Odbiegające od oryginalnego oświetlenie tablicy rejestracyjnej, podświetlenie progów włączone podczas jazdy i inne modyfikacje także mogą być przyczyną problemów. Katalog świateł, które wolno instalować w pojeździe, jest bardzo ograniczony.

Zalecenia producentów

 Producenci żarówek halogenowych, ksenonowych i LED-owych oferują wiele modeli o różnej jasności, trwałości i cenie. Żeby wyrobić sobie zdanie na ich temat, należałoby je ze sobą porównać. Przeciętny właściciel pojazdu raczej się na to nie zdecyduje ze względu na relatywnie wysokie koszty, ale w warsztacie można od czasu do czasu przetestować nowinki, zwłaszcza jeśli dystrybutorzy proponują bezpłatne albo tanie próbki.

Omawiając z klientem wymianę żarówek, warto mieć na uwadze, że producenci zalecają wymienianie ich parami, ponieważ:

• zamontowanie żarówek o różnych parametrach (zwłaszcza barwie i jasności) sprawia, że droga jest nierównomiernie oświetlona,

• żarówki pracują w parach, a ich czas świecenia jest jednakowy. Jeśli obie żarówki są identyczne, to mają jednakowy średni czas życia (dlatego prawdopodobnie wkrótce po wymianie pierwszej żarówki przepali się także druga).

Wyposażenie warsztatu

 Konstruktorzy robią wiele, żeby kolejne generacje samochodów zapewniały kierowcom lepsze warunki prowadzenia pojazdu, w tym także lepszą widoczność. Pojawiają się nowe pomysły: reflektory adaptacyjne, doświetlanie zakrętów itp. Te rozwiązania sprawdzają się na drodze, ale skutkiem ubocznym ich stosowania jest większa złożoność, możliwość występowania awarii niespotykanych w tradycyjnych reflektorach, konieczność opanowania nowych metod serwisowania i regulacji.

W warsztacie można ułatwić sobie zadanie, kupując kilka narzędzi specjalistycznych, na przykład długie szczypce, chwytaki, wkrętaki z krótką rączką, przyrządy do bezpiecznego zwalniania zatrzasków osłon oświetlenia wewnętrznego. Większym wydatkiem jest przyrząd do kontroli ustawienia reflektorów i przygotowanie stanowiska, na którym może być on używany zgodnie z zaleceniami producenta. Jest to wydatek spory, lecz nieodzowny, jeśli reflektory w samochodach klientów mają być ustawione precyzyjnie i zgodnie z przepisami.

Piotr Kołaczek


Szeroka oferta żarówek samochodowych, a także innych części zamiennych dla motoryzacji dostępna jest w katalogu marki Starline. Więcej informacji o aktualnej ofercie można znaleźć na stronie: www.elitpolska.pl/oferta/starline