Jazda zaczyna się od akumulatora – urządzenia, które dostarcza energię elektryczną potrzebną do uruchomienia rozrusznika silnika spalinowego. Podczas postoju z wyłączonym silnikiem akumulator zasila oświetlenie i urządzenia elektroniczne, jednak jego charakterystyka jest zoptymalizowana pod kątem rozruchu.

Oznacza to, że akumulator samochodowy potrafi zapewnić krótkotrwały (trwający kilka sekund) przepływ prądu o bardzo dużym natężeniu. Po uruchomieniu silnika rolę źródła prądu dla instalacji elektrycznej przejmuje alternator, a akumulator pobiera z niej energię, ładując się przed następnym rozruchem.

Akumulator potrafi wiele wytrzymać, ale po kilku latach intensywnej eksploatacji nawet najlepszy musi się poddać. Właściciele samochodów stają wtedy przed wyborem: jaki akumulator kupić, na co zwrócić uwagę, jakich błędów się wystrzegać.

Parametry

Z punktu widzenia użytkownika najważniejsze są trzy parametry elektryczne akumulatora: napięcie znamionowe, pojemność oraz maksymalne natężenie prądu dostarczanego podczas rozruchu silnika. Samochody osobowe są wyposażane w instalacje elektryczne o napięciu 12 V i takie jest też napięcie znamionowe akumulatora.
Pojemność akumulatora jest mierzona w amperogodzinach (Ah). Można przyjąć, że jeśli pojemność jest równa 24 Ah, to z akumulatora można pobierać prąd o natężeniu 1 A przez 24 godziny. W zasadzie im większa pojemność, tym lepiej, ale nie należy przekraczać maksymalnej pojemności zalecanej przez producenta samochodu, ponieważ mogą się pojawić problemy z doładowywaniem takiego akumulatora. Producenci oferują akumulatory o pojemności od około 24 do ponad 100 Ah.
Trzeci parametr opisuje największe natężenie prądu, jaki może krótkotrwale płynąć podczas rozruchu silnika spalinowego. W samochodach z silnikami wysokoprężnymi wymagane natężenie prądu może być wyższe niż w przypadku silników benzynowych, ponieważ oprócz rozrusznika akumulator zasila także świece żarowe.
Na rynku spotyka się akumulatory o prądzie rozruchowym od 240 A do 950 A.
Właściciele samochodów wyposażonych w funkcję start-stop muszą wziąć pod uwagę, że w ich autach rozrusznik jest uruchamiany wielokrotnie podczas każdej jazdy, dlatego potrzebują akumulatorów o większej pojemności.

Polaryzacja

Akumulator ma dwa wyprowadzenia oznaczone symbolami „+” (biegun dodatni) oraz „–” (biegun ujemny). W większości pojazdów biegun ujemny łączy się z masą pojazdu, a biegun dodatni z przewodami zasilającymi instalację elektryczną. Omyłkowe podłączenie zacisków akumulatora mogłoby spowodować poważne uszkodzenia, dlatego długość przewodów połączeniowych jest dobrana tak, żeby nie dało się ich zamienić, nawet jeśli akumulator zostanie włożony odwrotnie.
Przed zakupem należy sprawdzić, czy biegun dodatni powinien znajdować się po lewej, czy po prawej stronie akumulatora (w sprzedaży dostępne są obie wersje). W niektórych samochodach produkcji azjatyckiej spotyka się akumulatory, w których oba wyprowadzenia umieszczone są po jednej stronie.

Zachowaj ostrożność

Do budowy akumulatorów rozruchowych wykorzystuje się potencjalnie niebezpieczne substancje: elektrolit zawierający kwas siarkowy oraz ołów. Elektrolit jest niebezpieczny dla organizmów żywych, w kontakcie ze skórą powoduje oparzenia chemiczne, a jeśli dostanie się do oka, może spowodować zmętnienie rogówki (zaćmę) albo całkowite zniszczenie gałki ocznej. Ołów stanowi zagrożenie dla środowiska naturalnego: akumuluje się w organizmach zwierząt, jest silną neurotoksyną (uszkadza układ nerwowy), jest niebezpieczny także dla innych narządów.
Na rynku można spotkać akumulatory oznaczone skrótem AGM (ang. Absorbent Glass Mat), w których elektrolitem nasącza się maty z włókna szklanego. Są one bezpieczniejsze, ponieważ w przypadku uszkodzenia obudowy elektrolit nie wycieknie na zewnątrz.
Żeby ograniczyć ryzyko skażenia środowiska, przed laty wprowadzono zasadę pobierania kaucji przy zakupie nowych akumulatorów. Jeśli kupując nowy akumulator, oddamy stary, uszkodzony, cena zostanie pomniejszona o wysokość kaucji.

Bezpieczna obsługa

Współczesne akumulatory przeznaczone dla samochodów osobowych najczęściej są bezobsługowe. Oznacza to, że nie ma potrzeby (ani możliwości) uzupełniania poziomu elektrolitu wodą zdemineralizowaną, nie są także wyposażone w korki, które należałoby wykręcić na czas ładowania przy użyciu prostownika. Czasem jednak trzeba wykonać przy akumulatorze drobne prace.
Wyprowadzenia akumulatora są wykonane z ołowiu. Nakłada się na nie zaciski (klemy), połączone z przewodami elektrycznymi samochodu. Poluzowanie zacisków może spowodować iskrzenie podczas rozruchu. Jeśli powierzchnia zacisków lub wyprowadzeń akumulatora pokryje się warstwą tlenków, wzrośnie opór elektryczny połączenia i zmniejszy się skuteczność akumulatora. Dlatego styki należy co jakiś czas czyścić przy pomocy delikatnych drucianych szczotek i zabezpieczać specjalnym smarem do akumulatorów.
Ze względu na dużą masę zamontowany akumulator powinien być dokładnie przymocowany do podstawy. Zazwyczaj wykorzystuje się do tego blaszany uchwyt mocowany śrubą do podstawy akumulatora. Od czasu do czasu dobrze jest sprawdzić dokręcenie tej śruby. Jeśli demontujemy mocowanie, żeby wyjąć akumulator z auta, należy je założyć i dokręcić po ponownej instalacji akumulatora. W przeciwnym wypadku, jeśli dojdzie do kolizji, akumulator zostanie wyrzucony siłą bezwładności ze swojego miejsca, a kontakt zacisków z metalowymi elementami nadwozia może spowodować zwarcie i pożar w przedziale silnika.

Przechowywanie

Akumulator powinien być przechowywany w stanie naładowanym, ponieważ głębokie rozładowanie jest równoznaczne ze zniszczeniem. Na wyprowadzenia akumulatora przechowywanego poza pojazdem należy nałożyć izolacyjne nakładki ochronne, ponieważ przypadkowe zwarcie biegunów spowodowałoby wyzwolenie dużej ilości energii cieplnej. Mogłoby to spowodować pożar lub doprowadzić do rozszczelnienia akumulatora i zalania otoczenia gorącym, żrącym elektrolitem.

Jeśli samochód ma stać przez dłuższy czas nieużywany, lepiej wyjąć akumulator, sprawdzić poziom naładowania, a jeśli trzeba – doładować go prostownikiem i przechowywać w temperaturze pokojowej, poza pojazdem.

Piotr Kołaczek

Szeroka oferta akumulatorów, a także innych części zamiennych dla motoryzacji dostępna jest w katalogu marki Starline. Więcej informacji o aktualnej ofercie można znaleźć na stronie: www.elitpolska.pl/oferta/starline oraz w sklepie internetowym ELIT Polska: https://sklep.elitpolska.pl/